DZIKA RÓŻA i jej owoce– skarb tradycyjnej fitoterapii

Wstęp: Dzika róża – naturalna apteka w twoim ogrodzie
Dzika róża (Rosa canina L.) to pospolity, kolczasty krzew, który od wieków zdobi krajobraz i stanowi cenny surowiec zielarski. Znana również jako szypszyna,czy róża psia, roślina ta występuje niemal w całej Europie, Azji Mniejszej oraz Afryce Północnej. W Polsce można ją spotkać dziko rosnącą w zaroślach, na skrajach lasów oraz przy drogach, a także w parkach i ogrodach jako roślinę ozdobną.
Krzew ten osiąga wysokość do 3 metrów, charakteryzuje się łukowato wygiętymi pędami i mocnymi, hakowatymi kolcami. Jej liście są nieparzystopierzaste, a w maju i czerwcu pojawiają się piękne, pięciopłatkowe kwiaty.
Ziołolecznictwo docenia dziką różę przede wszystkim za jej owoce, zwane szupinkami, które dojrzewają pod koniec lata. Te intensywnie czerwone, mięsiste i soczyste owoce to prawdziwa skarbnica cennych składników, a w szczególności witaminy C. Z tego względu dzika róża od pokoleń jest wykorzystywana do wzmacniania odporności, wspierania organizmu w stanach osłabienia i ogólnej poprawy zdrowia. Jej wszechstronne właściwości sprawiły, że na stałe zagościła w domowych apteczkach i kuchniach.
Skład chemiczny: dlaczego dzika róża jest tak skuteczna?
Surowcem wykorzystywanym w zielarstwie są przede wszystkim niby-owocnie, potocznie nazywane owocami. Wyróżniamy trzy rodzaje surowca pochodzące z dzikiej róży:
- Pseudoowoc róży – czyli czerwona, kulista lub eliptyczna szupina, która zawiera w środku owoce właściwe, zwane potocznie orzeszkami.
- Mięsisty pseudoowoc róży – pozbawiony tych orzeszków.
- Orzeszki róży – z których tłoczy się cenny olej, bogaty w niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT), takie jak kwas linolowy i α-linolenowy.
Owoce dzikiej róży to istna "bomba witaminowa".
- Kluczowy składnik to witamina C (kwas askorbowy), której zawartość może sięgać nawet 4-6%. To nawet 10 razy więcej niż w czarnej porzeczce i 100 razy więcej niż w jabłkach. Warto podkreślić, że naturalna witamina C z dzikiej róży jest 3-5 razy bardziej aktywna biologicznie niż jej syntetyczny odpowiednik, ponieważ flawonoidy i kwasy organiczne chronią ją przed rozkładem, co sprawia, że jest lepiej przyswajalna i dłużej utrzymuje się w organizmie.
Ponadto znajdziemy w nich:
- Flawonoidy (m.in. astragalina, izokwercytryna) i karotenoidy (np. beta-karoten, likopen) – silne przeciwutleniacze, które neutralizują wolne rodniki i wspierają regenerację tkanek.
- Galaktolipidy – jeden z nich, GOPO, wykazuje działanie przeciwzapalne i jest szczególnie pomocny w leczeniu dolegliwości stawów, takich jak choroba zwyrodnieniowa.
- Pektyny i garbniki – wpływają na układ pokarmowy, działając łagodnie rozkurczowo, a także wspomagając trawienie i leczenie biegunek
- Witaminy A, B1, B2, E i K oraz sole mineralne, w tym znaczące ilości żelaza.
Zbiór i suszenie dzikiej róży – jak zachować jej właściwości?
Aby w pełni wykorzystać prozdrowotny potencjał dzikiej róży, kluczowy jest odpowiedni zbiór i suszenie jej owoców. Zbiory najlepiej przeprowadzać od sierpnia do września, gdy owoce są już w pełni wybarwione na czerwono, ale wciąż twarde. Po pierwszych przymrozkach stają się one miękkie i choć nadal można je zbierać, część cennej witaminy C ulega rozkładowi.
Po zbiorze owoce należy suszyć jak najszybciej, by zapobiec utracie składników aktywnych. Proces ten powinien odbywać się w przewiewnym i zacienionym miejscu lub w suszarni, w temperaturze nieprzekraczającej 50–60°C. Zbyt wysoka temperatura niszczy witaminę C. Przed suszeniem owoce do celów kulinarnych można przekroić i usunąć z nich nasiona (orzeszki). Tak przygotowany surowiec jest gotowy do dalszego wykorzystania.
Przechowywanie ususzonych owoców jest równie ważne. Powinny być one trzymane w suchym i ciemnym miejscu, najlepiej w papierowych torebkach, szklanych słoikach lub innych pojemnikach przepuszczających powietrze, z dala od światła i wilgoci. W ten sposób zachowają swoje właściwości przez długi czas, gotowe do przygotowania zdrowotnych naparów i syropów na chłodniejsze dni.

NA PAMIĘĆ w fixie. Herbatka ziołowa. Herbapol 20 torebek

DZIKA RÓŻA suplement diety w płynie EkaMedica 500ml

DZIKA RÓŻA sok 100% OLEOFARM 490ml

Herbatka z OWOCAMI PIGWOWCA, PIGWĄ i IMBIREM 100g Natura Wita
Dzika róża w praktyce: zastosowania w tradycyjnej fitoterapii
Dzięki swojemu unikalnemu składowi, dzika róża od wieków jest wykorzystywana w różnych dolegliwościach:
- Wsparcie dla odporności : Owoce dzikiej róży wzmacniają układ immunologiczny, zwiększając odporność na infekcje wirusowe i bakteryjne. Napary, syropy i soki są tradycyjnie stosowane w profilaktyce i łagodzeniu przebiegu przeziębień, grypy i stanów zapalnych górnych dróg oddechowych
- Dla serca i układu krążenia : Witamina C uszczelnia naczynia włosowate i zwiększa ich elastyczność. Ponadto, owoce dzikiej róży mogą korzystnie wpływać na obniżanie poziomu cholesterolu we krwi, co sprawia, że są cennym wsparciem dla układu krążenia
- Zdrowy układ trawienny: Pektyny i garbniki zawarte w owocach mogą pomagać w problemach trawiennych, takich jak biegunki, nieżyty żołądka czy wrzody
- Wspomaganie stawów: Badania wykazały, że galaktolipidy zawarte w dzikiej róży mają działanie przeciwzapalne i mogą być pomocne w łagodzeniu bólu oraz poprawie ruchomości stawów, szczególnie w przypadku choroby zwyrodnieniowej.
- Wsparcie dla układu oddechowego: W badaniach eksperymentalnych wykazano, że ekstrakty z owoców dzikiej róży mają potencjał terapeutyczny w leczeniu uszkodzeń płuc wywołanych szkodliwymi czynnikami, takimi jak toksyny, dzięki właściwościom przeciwzapalnym i przeciwutleniającym. Zmniejszały one poziom markerów zapalnych i chroniły przed stresem oksydacyjnym w tkankach płucnych.
- Zastosowanie zewnętrzne: Olej z nasion róży działa regenerująco, przeciwzmarszczkowo i przyspiesza gojenie się ran, oparzeń i stanów zapalnych skóry
Zastosowanie dzikiej róży w kuchni i w domowej apteczce
Dzika róża to roślina, którą można wykorzystywać na wiele sposobów – zarówno w celach wspierających zdrowie, jak i kulinarnych. Bogactwo jej składników aktywnych sprawia, że jest doskonałym surowcem na domowe przetwory. Poniżej znajdziesz kilka przykładów zastosowania.
- Napary i odwary z owoców
Herbatka z dzikiej róży to klasyk, który wspiera organizm w okresie obniżonej odporności. Napar wzmacniający: Łyżkę rozdrobnionych owoców zalej szklanką wrzątku, przykryj i odstaw na 15 minut, a następnie przecedź. Można go pić 3 razy dziennie po pół szklanki. Odwar: 2 łyżki rozdrobnionych owoców zalej 2 szklankami wody, gotuj na małym ogniu przez 10 minut, a następnie przecedź. Picie 2–3 razy dziennie może wspomagać procesy regeneracyjne i wzmacniające.
- Domowe przetwory
Z dzikiej róży można przygotować pyszne i zdrowe syropy, które doskonale sprawdzą się w jesienno-zimowe dni.
Syrop z płatków róży: 5 garści świeżych, aromatycznych płatków zalej wrzątkiem, a po ostygnięciu odciśnij. Płyn zagotuj z miodem, a następnie przelej do słoików. Taki syrop można stosować po łyżeczce kilka razy dziennie.
Wino z dzikiej róży: Tradycyjne "winko na serce" to przetwór, który nie tylko rozgrzewa, ale też łączy prozdrowotne właściwości kilku ziół. Do przygotowania potrzebne są: 3 garście świeżych owoców dzikiej róży, 3 łyżki suszonego serdecznika i liści czarnej porzeczki, łyżeczka cynamonu oraz 2 butelki białego wina. Składniki należy gotować z miodem i octem jabłkowym. Tak przygotowany napój można pić po 2 łyżki 3 razy dziennie.
- Zastosowanie w kosmetyce
Dzika róża to także cenny składnik w domowych kosmetykach. W kosmetykach wykorzystuje się zarówno owoce jak i płatki. Olej tłoczony z nasion róży jest z kolei cennym dodatkiem do pielęgnacji cery, ponieważ wykazuje właściwości regenerujące i przeciwzmarszczkowe.
Przeciwwskazania i środki ostrożności
Owoce dzikiej róży są ogólnie uznawane za bezpieczny i dobrze tolerowany surowiec, jednak, jak w przypadku każdej rośliny, istnieją pewne środki ostrożności, o których warto pamiętać. Przede wszystkim, ze względu na bardzo wysoką zawartość witaminy C, osoby z kamicą szczawianową powinny zachować szczególną ostrożność. Spożycie bardzo dużych dawek kwasu askorbowego może sprzyjać powstawaniu kamieni nerkowych u osób predysponowanych.
Ponadto, dzika róża może wpływać na krzepliwość krwi, dlatego ostrożność jest zalecana w przypadku osób z podwyższoną krzepliwością lub ze skłonnościami do zakrzepów. Ważne jest również, aby zawsze konsultować się z lekarzem lub fitoterapeutą w przypadku poważnych schorzeń lub przyjmowania innych leków, ponieważ dzika róża, mimo braku znanych toksycznych działań, może wchodzić w interakcje z niektórymi substancjami. Kobiety w ciąży i karmiące piersią mogą bezpiecznie spożywać przetwory z dzikiej róży w ilościach kulinarnych (np. jako herbatki czy dżemy), jednak większe, lecznicze dawki powinny być stosowane wyłącznie pod nadzorem specjalisty.
Pamiętaj, że kluczem do bezpiecznego i efektywnego wykorzystania ziół jest umiar i świadomość ich właściwości.
Podsumowanie: Warto sięgnąć po dziką różę
Dzika róża to prawdziwy dar natury, bogaty w witaminę C, flawonoidy i inne cenne substancje. Jej wszechstronny wpływ na organizm może wspierać odporność, wspomagać układ krążenia i trawienie oraz sprzyjać procesom regeneracji.
Niezależnie od tego, czy zdecydujesz się na napar, syrop czy nalewkę, włączenie dzikiej róży do swojej diety może być cennym elementem wspierającym zdrowie w duchu tradycyjnej fitoterapii.
Autorka: Anita Warda.
O autorce: Redaktorka bloga netzdrowie.pl; absolwentka kursów Zielarstwo i Towaroznawstwo Zielarskie i Balsamy, żywice i olejki eteryczne w medycynie naturalnej i kosmetyce w IMK w Katowicach oraz kursów Zioła lecznicze - naturalny sposób utrzymania zdrowia, urody i odporności oraz Sztuka aromaterapii dla każdego – zastosuj olejki eteryczne, by poczuć się dobrze na UO SGGW, uczestniczka kursów w Akademii Ziołolecznictwa Alchemilium.
Źródła:
- Ziołolecznictwo Poradnik dla lekarzy pod redakcją Aleksandra Ożarowskiego; Wydanie 3; Warszawa 1982; Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich
- J.Volak, J.Stodola, Rośliny lecznicze, Warszawa 1987
- K.Błecha, I.Wawer; Profilaktyka zdrowotna i fitoterapia, Bonimed, Żywiec 2019
- https://rozanski.li/2215/owoc-dzikiej-rzy-fructus-rosae
- Aleksander Ożarowski Wacław Jaroniewski, Rośliny Lecznicze i ich praktyczne zastosowanie, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych Warszawa 1987
- Anna Paczuska. Zielnik klasztorny, Wydawnictwo RM 2018
- Witold Poprzęcki, Ziololecznictwo, Warszawa 1990
- Andrzej J. Sarwa, Wielka encyklopedia roślin leczniczych występowanie, zawartość, działanie i zastosowanie 1726 roślin, Wydawnictwo Armoryka, Sandomierz 2013
- Saadat S, Beigoli S, Khazdair MR, Amin F, Boskabady MH. Experimental and Clinical Studies on the Effects of Natural Products on Noxious Agents-Induced Lung Disorders, a Review. Front Nutr. 2022 May 18;9:867914. doi: 10.3389/fnut.2022.867914. PMID: 35662950; PMCID: PMC9158561.
Nota prawna: Treści przedstawione na tym blogu mają wyłącznie charakter edukacyjny i informacyjny. Dokładamy wszelkich starań, aby były merytorycznie poprawne i aktualne, jednak nie zastępują one indywidualnej porady specjalisty dostosowanej do Twojej sytuacji. To nie jest porada lekarska ani spersonalizowana porada zielarska. Podane informacje mają charakter skrótowy i nie są kompletne. Przed zastosowaniem ziół lub innych metod opisanych na blogu skonsultuj się z lekarzem lub wykwalifikowanym specjalistą. Szczególną ostrożność powinny zachować kobiety w ciąży i karmiące, osoby przewlekle chore, przyjmujące leki lub suplementy diety, osoby z chorobami autoimmunologicznymi, cukrzycą, chorobami serca, zaburzeniami ciśnienia krwi, a także osoby przyjmujące leki psychotropowe. Konsultacja lekarska jest również niezbędna dla dzieci, kierowców oraz osób obsługujących maszyny. Żadna część artykułu nie może być traktowana jako porada zdrowotna. Przed zastosowaniem jakichkolwiek informacji w praktyce skonsultuj się z odpowiednim specjalistą.

NA PAMIĘĆ w fixie. Herbatka ziołowa. Herbapol 20 torebek

Dzika róża i truskawka HERBATKA DLA DZIECI Apotheke

DZIKA RÓŻA sok 100% OLEOFARM 490ml

DZIKA RÓŻA suplement diety w płynie EkaMedica 500ml

Herbatka z OWOCAMI PIGWOWCA, PIGWĄ i IMBIREM 100g Natura Wita
Przeczytaj również