Berberys pospolity Berberis vulgaris L.- co to za zioło? Leksykon ziół

Surowiec zielarski i zastosowanie

Każda część tej roślinny jest niezwykle cenna. Najrzadziej pozyskuje się korzenie ze względu na ochronę gatunku. Najbardziej rozpowszechniona jest kora i liście berberysu przez wzgląd na dużą zawartość alkaloidu berberyny. Liście należy zbierać przed lub w czasie kwitnienia. Każdy z zebranych surowców (korzeń, kora, liście,owoce) suszymy w 40 st. Niezwykle cenne są owoce, święta Hildegarda uważała, że mają one moc przywracania równowagi w organizmie człowieka.

• Owoce

Przez wzgląd na ich kwaśny smak były nazywane „polską cytryną” lub „kwaśnicą”. Za ten stan rzeczy odpowiadają kwasy organiczne, t.j. askorbowy (czyli witamina C, ok. 1,5% w suchej masie), cytrynowy, jabłkowy, winowy oraz bursztynowy. Dodatkowo wyróżnić możemy zespół bioaktywnych składników zwany witaminą P, który wspomaga działanie kwasu askorbowego. Z najważniejszych składników tego zespołu należy wymienić antocyjany, flawonoidy, w tym rutozyd, beta-karoten oraz luteinę. Luteina wraz z witaminą A w jagodach berberysu wspomagają funkcjonowanie narządu wzroku. Ponadto owoce pomagają w osiągnięciu równowagi kwasowo-zasadowej w osoczu krwi oraz hamują rozwój kamicy nerkowej. Wskazania do stosowania owoców: przeziębienie, osłabienie, gorączka, kaszel, zaburzenia przemiany materii, zatrucia, choroby skórne.

• Kora, korzeń, liście

Korę berberysu pozyskuje się z gałęzi 2-3 letnich roślin, kiedy są one jeszcze niezdrewniałe, ale już maksymalnie nasycone związkami czynnymi. Kora i korzenie bogate są przede wszystkim w alkanoidy, których może być nawet ponad 10% (berberyna, berbamina, magnifloryna, oksykantyna, kolumbamina, palmatyna). Najważniejszym alkaloidem jest berberyna, która wykazuje działanie antybakteryjne, przeciwpierwotniacze oraz przeciwpasożytnicze (sprawdza się nawet przy leczeniu nużycy ocznej). Działa rozkurczowo na mięśnie gładkie, działa przeciwbólowo i przeciwzapalnie, łagodnie obniża ciśnienie krwi oraz wspomaga wydzielanie żółci. Berberyna jest fitoncydem, czyli roślinnym antybiotykiem. Nieoceniona jest również przy obniżaniu poziomu cukru we krwi oraz cholesterolu. Prowadzone są również badania pod kątem jej właściwości w leczeniu chorób nowotworowych.

Wskazania do stosowania kory, liści i korzeni berberysu: niewydolność wątroby, bóle wątroby, żółtaczka, kamica żółciowa, po wycięciu pęcherzyka żółciowego, zastoje żółci, choroby trzustki i bańki wątrobowo-trzustkowej, cukrzyca, nieżyt żołądka i jelit, nadciśnienie, zaburzenia przemiany materii, choroby dziąseł, upławy, stany zapalne narządów płciowych, hemoroidy, przy niektórych chorobach nowotworowych, reumatyzm, dna moczanowa, atopowe zapalenie skóry, łuszczyca, wrzody, trądzik.

Przeciwwskazania

Stosowanie preparatów z berberyną nie jest bezpieczna dla wszystkich. Przede wszystkim powinny jej unikać kobiety w ciąży (może spowodować poronienie) oraz małe dzieci. W dużych dawkach berberys może spowodować mdłości, wymioty, nadmierny spadek ciśnienia, krwawienie z nosa czy podrażnienie skóry. W takim wypadku należy natychmiast zaprzestać przyjmowania preparatu. Nie należy przekraczać dawek wskazanych przez producenta.

Berberynę znajdziemy również w Glistniku Chelidonium Maius, Kaczeńcu błotnym Caltha palustris oraz rutewce żółtej Thalictrum flavum.

Autor: Katarzyna Korczyńska-Bar

Zielarka z wieloletnim doświadczeniem. Pasjonatka życia.

Źródła:

1. http://kosmos.icm.edu.pl/PDF/2017/487.pdf
2. https://www.biofarmakologia.com/post/kora-berberysu-cortex-berberidis
3. http://www.prometeusze.pl/berberys/
4. https://en.wikipedia.org/wiki/Berberine