×

Kozłek lekarski, znany również jako waleriana, to wieloletnia roślina z rodziny kozłkowatych (Valerianaceae), która od wieków jest ceniona za swoje właściwości lecznicze. Jest to roślina o specyficznym, niezbyt przyjemnym zapachu, przypominającym zapach kozy, stąd pochodzi jej polska nazwa. Kozłek lekarski znajduje szerokie zastosowanie w fitoterapii, szczególnie jako środek uspokajający i przeciwskurczowy.

Kozłek lekarski występuje dziko w niemal całej Europie oraz w wielu rejonach Azji. Roślina ta preferuje wilgotne, błotniste tereny, dlatego w Polsce często można ją spotkać na mokradłach, nad brzegami rzek, w wilgotnych zaroślach, przy rowach oraz na obrzeżach lasów. Waleriana jest również często uprawiana na szeroką skalę w celach leczniczych.

Głównym surowcem zielarskim kozłka lekarskiego są korzenie i kłącza. Zbiór surowca odbywa się jesienią lub wiosną, zanim roślina zacznie kwitnąć. Najlepszym surowcem są korzenie o grubości 1/3–3 mm oraz kłącza o długości do 3 cm. Po wykopaniu korzenie i kłącza należy oczyścić, usunąć części nadziemne, a następnie wysuszyć w temperaturze do 35°C. Susz przechowuje się w suchym i chłodnym miejscu, co zapewnia zachowanie jego właściwości leczniczych

Kozłek lekarski zawiera szereg aktywnych związków chemicznych, które odpowiadają za jego właściwości terapeutyczne. Do najważniejszych składników należą:

  • Walepotriaty (iridoidy): około 0,5% (m.in. waltrat, acewaltrat, dwuhydrowaltrat) – są to związki estrowe o właściwościach uspokajających i psychotropowych, choć są one mało stabilne i mogą ulegać rozkładowi w trakcie przechowywania.
  • Olejek eteryczny: do 2% (m.in. estry borneolu z kwasem izowalerianowym, terpeny, seskwiterpeny) – olejki eteryczne mają właściwości uspokajające i przeciwskurczowe.
  • Alkaloidy: takie jak walerynina, aktynidyna, które mogą wpływać na ośrodkowy układ nerwowy​

Kozłek lekarski jest znany przede wszystkim z działania uspokajającego. Preparaty na bazie tej rośliny tłumią stany emocjonalne i działają relaksująco na sferę motoryczną w ośrodkowym układzie nerwowym. U osób o wzmożonej pobudliwości działanie uspokajające jest szczególnie silne. Roślina ta jest także stosowana jako środek przeciwskurczowy, zmniejszający napięcie mięśni gładkich przewodu pokarmowego, dróg moczowych, żółciowych oraz naczyń krwionośnych​

Zastosowanie w fitoterapii W fitoterapii kozłek lekarski jest stosowany w leczeniu wielu schorzeń, głównie związanych z układem nerwowym:

  • Zaburzenia snu i bezsenność: Waleriana jest tradycyjnie używana jako środek wspomagający zasypianie i poprawiający jakość snu. Może być stosowana samodzielnie lub w połączeniu z innymi ziołami o działaniu uspokajającym.
  • Stany lękowe i napięcia nerwowe: Dzięki swoim właściwościom uspokajającym, kozłek lekarski jest skuteczny w redukcji objawów lęku, nerwicy oraz stanów związanych z nadmiernym stresem.
  • Zaburzenia trawienne na tle nerwowym: Roślina ta działa przeciwskurczowo, co pomaga łagodzić bóle brzucha, wzdęcia oraz inne dolegliwości żołądkowo-jelitowe związane z napięciem nerwowym.
  • Nadciśnienie tętnicze: Kozłek lekarski może być pomocny w obniżaniu ciśnienia krwi u osób z nadciśnieniem związanym z nerwowością i stresem

Środki ostrożności. Choć kozłek lekarski jest uznawany za stosunkowo bezpieczny, długotrwałe stosowanie bez przerw może negatywnie wpływać na trawienie. Zaleca się, aby kuracje nie trwały dłużej niż kilka tygodni, po czym należy zrobić przerwę. Ponadto, preparaty z kozłka nie powinny być stosowane bezpośrednio przed prowadzeniem pojazdów lub obsługą maszyn, ponieważ mogą obniżać zdolność koncentracji​.

Kozłek lekarski, znany powszechnie jako waleriana, to roślina o długiej historii stosowania w fitoterapii. Jego właściwości uspokajające i przeciwskurczowe sprawiają, że jest to jeden z najczęściej wybieranych naturalnych środków na problemy związane ze stresem, lękiem oraz zaburzeniami snu. W ofercie sklepu zielarskiego netzdrowie.pl znajdą Państwo szeroki wybór preparatów z kozłka lekarskiego, dostosowanych do różnych potrzeb zdrowotnych.

Źródła:

  1. Joanne Barnes, Linda A Anderson and J David Phillipson, Herbal Medicines Third edition, Pharmaceutical Press 2007
  2. ZIOŁOLECZNICTWO PORADNIK DLA LEKARZY pod redakcją doc. dra hab. ALEKSANDRA OŻAROWSKIEGO Wydanie III WARSZAWA 1982
  3. A. Paczuska. Zielnik Klasztorny, Wydawnictwo RM 2018
Kontakt

Jeśli masz pytania napisz lub zadzwoń!

Nasi eksperci są do Twojej dyspozycji od poniedziałku do piątku od 10:00 do 18:00

Zapisz się na newsletter i odbierz rabat 10 zł