Głóg (Crataegus)

Głóg (Crataegus) to rodzaj roślin z rodziny różowatych (Rosaceae), który obejmuje wiele gatunków drzew i krzewów, w tym najczęściej spotykane Crataegus monogyna (głóg jednoszyjkowy) oraz Crataegus laevigata (głóg dwuszyjkowy). Rośliny te są szeroko rozpowszechnione w Europie, Ameryce Północnej oraz Azji.

Głóg jest znany z pięknych, białych lub różowych kwiatów oraz charakterystycznych, małych czerwonych owoców, które często pozostają na gałęziach aż do zimy. Od wieków głóg był ceniony nie tylko za swoje walory dekoracyjne, ale także za właściwości lecznicze. Tradycyjnie, w medycynie ludowej głóg był stosowany głównie do leczenia dolegliwości sercowo-naczyniowych, a także jako środek uspokajający.

Dziś roślina ta jest jednym z najczęściej wykorzystywanych surowców w fitoterapii, szczególnie w preparatach przeznaczonych do wspomagania funkcji serca i układu krążenia.

Głóg charakteryzuje się bogatą zawartością związków fenolowych, w szczególności flawonoidów, którym przypisuje się wiele jego właściwości farmakologicznych. W składzie głogu można znaleźć m.in. flawonoidy (kaempferol, kwercetynę, apigeninę, luteolinę), proantocyjanidyny, witexinę, rutynę, hiperozyd oraz saponiny. Zarówno owoce, jak i kwiaty oraz liście głogu zawierają te składniki, jednakże poszczególne części rośliny różnią się ilościowo w zawartości poszczególnych związków. Owoce głogu zawierają więcej hiperozydu, podczas gdy liście mają wyższą zawartość glikozydów witexiny.

Głóg jest znany przede wszystkim ze swojego korzystnego wpływu na układ sercowo-naczyniowy. Badania prekliniczne i kliniczne potwierdzają jego działanie kardiotoniczne, wazodylatacyjne (rozszerzające naczynia krwionośne), hipotensyjne (obniżające ciśnienie krwi) oraz przeciwarytmiczne.

Działanie na układ sercowo-naczyniowy Ekstrakty z liści i kwiatów głogu (szczególnie standaryzowane na zawartość proantocyjanidyn i flawonoidów) są stosowane jako środki wspomagające w leczeniu przewlekłej niewydolności serca (chronic heart failure, CHF) w klasach I-III według klasyfikacji NYHA (New York Heart Association). Wyniki badań wskazują, że ekstrakty te mogą poprawić wydolność serca, zmniejszyć duszności, poprawić tolerancję wysiłku fizycznego oraz obniżyć ciśnienie tętnicze. Jednakże, należy zaznaczyć, że większość dowodów pochodzi z badań, w których preparaty z głogu były stosowane jako uzupełnienie standardowego leczenia farmakologicznego. Istnieją także ograniczenia związane z niewielką liczbą badań klinicznych oraz zmiennością jakościową i ilościową w składzie różnych preparatów głogowych.

Poza działaniem na układ sercowo-naczyniowy, głóg wykazuje także inne właściwości farmakologiczne. Ekstrakty z głogu mają działanie przeciwutleniające, co może przyczyniać się do ochrony komórek przed uszkodzeniami wywołanymi przez wolne rodniki. W badaniach na zwierzętach wykazano także działanie przeciwzapalne oraz neuroprotekcyjne.

Bezpieczeństwo stosowania

Głóg jest generalnie dobrze tolerowany, a działania niepożądane są rzadkie i zazwyczaj łagodne. Mogą one obejmować dolegliwości żołądkowo-jelitowe, zawroty głowy czy bóle głowy. Istnieją jednak pewne przeciwwskazania do stosowania głogu, zwłaszcza w okresie ciąży i karmienia piersią, oraz w przypadkach jednoczesnego stosowania leków o podobnym działaniu, takich jak leki przeciwnadciśnieniowe, leki nasercowe czy preparaty wzmacniające siłę skurczu serca (inotropowe).

Zastosowanie głogu w fitoterapii. W fitoterapii głóg jest stosowany przede wszystkim jako środek wspomagający w leczeniu zaburzeń układu sercowo-naczyniowego. Jego działanie opiera się głównie na poprawie krążenia krwi w naczyniach wieńcowych, wzmocnieniu siły skurczu mięśnia sercowego, a także na redukcji ciśnienia tętniczego.

Preparaty z głogu, w szczególności ekstrakty z liści i kwiatów, są stosowane jako uzupełnienie terapii przewlekłej niewydolności serca. Badania wskazują, że mogą one poprawić jakość życia pacjentów, zwiększając ich zdolność do wykonywania codziennych czynności bez nadmiernego zmęczenia. Warto jednak pamiętać, że w przypadku zaawansowanej niewydolności serca, głóg nie powinien być stosowany jako jedyny środek terapeutyczny, a jedynie jako dodatek do konwencjonalnego leczenia.

Działanie hipotensyjne głogu jest związane z jego zdolnością do rozszerzania naczyń krwionośnych, co prowadzi do obniżenia ciśnienia tętniczego. Może być stosowany jako środek wspomagający w leczeniu łagodnego i umiarkowanego nadciśnienia tętniczego, szczególnie u osób, które preferują naturalne metody terapii.

Dzięki swoim właściwościom przeciwarytmicznym, głóg może być pomocny w łagodzeniu łagodnych zaburzeń rytmu serca, takich jak tachykardia czy ekstrasystolia. Mechanizm działania głogu w tym przypadku jest związany z jego wpływem na przepływ jonów wapnia w komórkach mięśnia sercowego, co pomaga w stabilizacji rytmu serca.

Formy stosowania: Głóg jest dostępny w różnych formach, co pozwala na dostosowanie jego stosowania do indywidualnych potrzeb.

• Suszone owoce i ziele: Mogą być stosowane do przygotowywania naparów lub odwarów. Typowa dawka to 0,3–1,0 g suszonych owoców trzy razy dziennie.
• Ekstrakty płynne: Stosowane zazwyczaj w dawkach od 0,5 do 1,0 ml trzy razy dziennie.
• Nalewki: Popularna forma, stosowana w dawkach 1–2 ml trzy razy dziennie.
• Ekstrakty standaryzowane: Często standaryzowane na zawartość flawonoidów i proantocyjanidyn. Dawkowanie zależy od stężenia składników aktywnych.

W farmakopeach brytyjskiej i europejskiej zawarto dokładne opisy surowców (liści z kwiatami i owoców głogu) oraz metody oceny jakości, takie jak oznaczanie zawartości flawonoidów i proantocyjanidyn. Warto wybierać preparaty pochodzące od renomowanych producentów, którzy przestrzegają standardów jakości, aby mieć pewność co do zawartości substancji czynnych i skuteczności działania- to właśnie takie preparaty z głogiem znajdziesz na netzdrowie.pl

Podsumowanie

Głóg to niezwykle wartościowa roślina lecznicza, szczególnie ceniona za swoje właściwości kardiotoniczne i hipotensyjne. Stosowany w fitoterapii głównie w formie ekstraktów z liści, kwiatów i owoców, może wspomagać leczenie przewlekłej niewydolności serca, nadciśnienia tętniczego oraz łagodnych zaburzeń rytmu serca. Ze względu na potencjalne interakcje z innymi lekami, zaleca się konsultację z lekarzem przed rozpoczęciem stosowania preparatów z głogu, szczególnie u osób z chorobami układu sercowo-naczyniowego.

Źródła:

1. Joanne Barnes, Linda A Anderson and J David Phillipson, Herbal Medicines Third edition, Pharmaceutical Press 2007
2. ZIOŁOLECZNICTWO PORADNIK DLA LEKARZY pod redakcją doc. dra hab. ALEKSANDRA OŻAROWSKIEGO Wydanie III WARSZAWA 1982