Szałwia - „matka” wszystkich ziół i roślin leczniczych : Właściwości lecznicze szałwii w świetle najnowszych badań

Szałwia jako remedium na wiele dolegliwości

Szałwia (Salvia officinalis) od wieków była ceniona za swoje wszechstronne właściwości lecznicze. Znają ją starożytni Egipcjanie i Chińczycy. Pisze o niej Hipokrates , Pilniusz Starszy oraz Galen. Podobno rzymscy żołnierze stacjonując w Europie przyczynili się w dużej mierze do jej rozsiewania przy drogach, którym się przemieszczali. Stosowano ją do ochrony przed dżumą, a Sebastian Kneipp zalecał swoim pacjentom szałwię jako doskonały środek przeciwko problemom z przyzębiem i jamą ustną. W 1753 szałwia otrzymała swoją łacińską nazwę „salvus” pochodzącą od łacińskiego słowa salvare, które oznacza „leczyć” lub „ratować”. W tradycyjnej medycynie stosowano ją do leczenia różnorodnych dolegliwości, od problemów trawiennych po choroby skóry. Do dzisiaj w Grecji oraz Turcji herbatka z szałwii, jest jednym z chętnie wybieranych tradycyjnych napojów. Także leczniczo i tradycyjnie stosuje się herbatkę lub napary z szałwii przy problemach trawiennych, gorączce, stanach nerwowych, problemach z drogami moczowymi, gorączce, stanach zapalnych jamy ustnej. W ostatnich latach rosnące zainteresowanie medycyną naturalną skłoniło naukowców do dokładniejszego zbadania niesamowitego potencjału leczniczego tej rośliny.

Skład chemiczny szałwii i działanie farmakologiczne

Szałwia zawiera wiele bioaktywnych związków, które przyczyniają się do jej leczniczych właściwości. Do najważniejszych należą olejki eteryczne, takie jak tujon, cyneol, karwakrol i kamfora, a także flawonoidy, fenolokwasy, garbniki i terpeny. Te związki wykazują szerokie spektrum działania farmakologicznego, w tym właściwości antyoksydacyjne, przeciwbakteryjne, przeciwzapalne i przeciwwirusowe. Szałwia działa także na wirusa opryszczki oraz hamuje reprodukcję wirusa SARS - Cov ( koronowirusa ) oraz wykazuje działanie na wirusa zapalenia wątroby typu B (HBV) oraz wirusy grypopodobne i grzyby typu candida. W starożytności ceniono także bardzo jej potencjał konserwujący i zapobiegający pleśni, toteż starożytni Rzymianie często trzymali sery , ryby czy mięso właśnie właśnie w liściach szałwii.

Właściwości przeciwzapalne i przeciwbakteryjne

Właściwości przeciwzapalne szałwii były od dawna wykorzystywane w medycynie ludowej, szczególnie w leczeniu zapaleń jamy ustnej i gardła. Współczesne badania potwierdzają te działania. Badanie opublikowane w Journal of Ethnopharmacology w 2023 roku wykazało, że ekstrakt z liści szałwii znacząco redukuje stan zapalny w modelach in vitro i in vivo, głównie dzięki inhibicji produkcji cytokin prozapalnych. Szałwia ma także silne właściwości przeciwbakteryjne. Badania opublikowane w Frontiers in Microbiology w 2022 roku wykazały, że ekstrakty z szałwii skutecznie zwalczają patogeny takie jak Staphylococcus epidermis, Staphylococcus aureus , Escherichia coli, Bacilus subtilis, Bacillus cereus, Salmonella typhi, Klebsiella co czyni ją obiecującym środkiem w leczeniu infekcji bakteryjnych opornych na antybiotyki.

Szałwia - ziołowa pomoc na wiele chorób

Szałwia bywa pomocna przy wielu infekcjach i stanach zapalnych toczących się w naszym organizmie. Dzięki zawartości wielu antyoksydantów, potrafi zahamować i przerwać reakcje zapalne. Szałwia jest także bardzo przydatna w chorobach i problemach związanych z sercem i układem krążenia oraz cennym wsparciem przy cukrzycy typu 2.

Wpływ szałwii na funkcje poznawcze

Jednym z najbardziej fascynujących aspektów działania szałwii jest jej wpływ na funkcje poznawcze. Badania kliniczne przeprowadzone w ostatnich latach sugerują, że szałwia może wspomagać pamięć i funkcje poznawcze, szczególnie u osób starszych. W badaniu opublikowanym w Phytotherapy Research w 2022 roku, regularne stosowanie ekstraktu z szałwii poprawiło wyniki w testach pamięciowych u osób z łagodnym zaburzeniem poznawczym. Mechanizmy tego działania mogą być związane z właściwościami antyoksydacyjnymi szałwii oraz jej zdolnością do modulacji neurotransmiterów, takich jak acetylocholina. Dodatkowo szałwia wykazuje działanie poprawiające koncentrację i pamięć. Warto więc korzystać z dobroczynnych właściwości szałwii ( np. także w postaci olejków eterycznych z szałwii ) , jeżeli chcemy poprawić koncentrację lub zdolności kognitywne.

Zastosowanie w leczeniu chorób neurodegeneracyjnych

Szałwia jest również badana pod kątem jej potencjału w leczeniu chorób neurodegeneracyjnych, takich jak demencja czy choroba Alzheimera. W badaniach przedklinicznych wykazano, że związki zawarte w szałwii mogą chronić neurony przed stresem oksydacyjnym i hamować agregację beta-amyloidu, kluczowego czynnika w patogenezie choroby Alzheimera. Choć badania te są na wczesnym etapie, wyniki są obiecujące i sugerują, że szałwia może stać się elementem terapii wspomagającej w przyszłości. Warto wspomnieć, iż na ten moment mocniejsze działanie wykazują wyciągi z szałwii niż zwykła herbatka z szałwii. Także u osób starszych, które nie mają problemów z demencją, szałwia poprawia uwagę i koncentrację. Kropelka lub dwie olejki eterycznego z szałwii wtarta we włosy lub wkropiona na ubranie, oraz herbatka z szałwii na pewno pomogą seniorom w zmierzeniu się z wyzwaniami codzienności wymagającymi planowania czy sięgania do zasobów pamięci oraz mogą pozytywnie wpłynąć na ich dobry nastrój i wewnętrzny spokój.

Właściwości przeciwutleniające szałwii

Olejki eteryczne i inne związki fenolowe obecne w szałwii wykazują silne działanie przeciwutleniające, co pomaga neutralizować wolne rodniki i chronić komórki przed uszkodzeniami. Regularne spożywanie szałwii może przyczynić się do zmniejszenia ryzyka rozwoju chorób przewlekłych, takich jak miażdżyca czy nowotwory. W 2023 roku w Antioxidants opublikowano przegląd badań, które potwierdzają, że szałwia może być skutecznym środkiem wspomagającym w profilaktyce chorób związanych ze stresem oksydacyjnym. Szałwia polecana jest także dla kobiet w okresie menopauzy : może wspomóc problemy z wahaniami nastrojów, uderzeniami gorąca i pamięcią.

Antynowotworowe działanie szałwii

Szałwia dzięki bogactwu swoich składników i substancji od wielu lat jest badana w kontekście działania antynowotworowego. Badania sugerują, że szałwia może mieć potencjał jako środek wspomagający terapię przeciwnowotworową - zwłaszcza w leczeniu raka jelita grubego. W badaniu opublikowanym w "Journal of Ethnopharmacology" (2011) analizowano wpływ różnych ekstraktów z szałwii na różne linie komórek nowotworowych, w tym raka jelita grubego (HCT116) i raka piersi (MCF-7). Wyniki pokazały, że ekstrakty z szałwii hamowały wzrost komórek nowotworowych oraz indukowały apoptozę (programowaną śmierć komórkową) w komórkach rakowych.