LUKRECJA GŁADKA (Glycyrrhiza glabra)- co to za zioło? Leksykon ziół
Czy kojarzycie smak czarnych żelków znanej niemieckiej firmy lub słone salmiakki popularne w krajach skandynawskich? Spodziewam się, że co druga osoba właśnie pomyślała o tych produktach z nieskrywanym obrzydzeniem. Jest to chyba jedyna europejska słodycz, która nie potrafi zadomowić się w Polsce. Cała północna Europa szaleje na punkcie jej smaku. W Skandynawii organizowane są festiwale dla smakoszy tego korzenia, można spróbować lukrecjowego piwa czy lodów lukrecjowych. O tym czy można bezkarnie objadać się takimi słodyczami w nieograniczonych ilościach, można by dyskutować długimi godzinami. Trzeba pamiętać, że jest to roślina lecznicza, należy ją stosować z umiarem i zdawać sobie sprawę z przeciwwskazań
Z kart historii
A czy wiecie, że w grobowcu Tutenchamona sprzed ponad 3000 lat znaleziono wiązki korzeni lukrecji? Prawdopodobnie miał to być przysmak w życiu pośmiertnym. Nie tylko Egipcjanie, ale również Grecy cenili to zioło nie tylko za jego słodki smak, który jest 50 razy słodszy od cukru, ale również za remedium na zaburzenia trawienia oraz na dolegliwości ze strony układu oddechowego. W III wieku p.n.e. grecki lekarz Teofrast z Eresos napisał, że lukrecja jest dobra w leczeniu astmy, chorób płuc i kaszlu.
W ajurwedzie oraz tradycyjnej medycynie chińskiej uważano, że uśmierza ból gardła. Około 80 roku n.e. Piliusz Starszy (rzymski lekarz) zalecał żucie korzeni, aby wzmacniać głos i zmniejszyć uczucie głodu. Ta ostatnia właściwość była wykorzystywana przez żołnierzy greckich i rzymskich w czasie długich marszy. Ponoć nawet sam Bonaparte nałogowo żuł lukrecję. Na wyspach brytyjskich rozpropagowali lukrecję dominikanie. Sporządzali oni ekstrakty w celu łagodzenia kaszlu i dolegliwości żołądkowych. Z czasem zaczęto z tego ekstraktu produkować pastylki do ssania o nazwie Pontefract cakes.
Jeśli chodzi o nazewnictwo to nazwa Glycyrrhiza pochodzi od dwóch greckich słów glykis - słodki i rhiza – korzeń. W dawnych polskich słownikach ziołolecznictwa wymienia się szereg nazw synonimowych, m.in. „słodkie drzewo”, „słodki korzeń”, „korzeń słodzieniowy”. Najwłaściwszym jednak polskim określeniem ludowym lukrecji jest „słodnia”, wskazującym na wyjątkowo słodki smak korzenia tej rośliny.
Surowiec zielarski i zastosowanie
Lukrecja to bylina z rodziny bobowatych, obejmująca 36 gatunków. Pierwotnie pochodziła z rejonu Morza Śródziemnego i Azji Mniejszej i Środkowej, obecnie jest rozpowszechniona w Europie, Azji, Australii i w obu Amerykach. W Polsce można ją spotkać jako efemerofity (lukrecja gładka G. glabra i lukrecja najeżona G. echinata). Najbardziej rozpowszechnione i cenione są trzy gatunki: lukrecja gładka hiszpańska Glycyrrhiza glabra varium typica Regel et Herder, lukrecja gładka rosyjska Glycyrrhiza glabra var. glandulifera Waldstein et Kitaibel i Glycyrrhiza uralensis Fischer oraz lukrecja chińska Glycyrrhiza inflata Batalin i Glycyrrhiza uralensis Fischer.
Jest to roślina wieloletnia, mierząca do 1,5 m wysokości. Posiada liście nieparzysto-pierzaste, złożone z 9-17 jajowatych listków, ostro zakończonych. Kwiatostany zebrane w grona o kwiatach motylkowych, fioletowych z białym żagielkiem. Owocami są strąki z 3-5 nasionami.
Korzeń lukrecji jest stosowany przede wszystkim w przemyśle spożywczym do nadawania słodkiego smaku i produkcji słodyczy, w browarnictwie do aromatyzowania i słodzenia piwa, do produkcji nalewek oraz w piekarnictwie. W przemyśle farmaceutycznym jako lek wykrztuśny, rozkurczowy, przeciwwirusowy i przeciwwrzodowy. W przemyśle kosmetycznym jest często dodawany do produktów wybielających i rozjaśniających cerę, ma również działanie nawilżające.
KREM ultranawilżający do cery mieszanej 30g FITOMED
THREE GINGER herbata z imbirem w fixie PUKKA 20 sztuk
LUKRECJA (Glycyrrhiza glabra) 60 kapsułek SOLGAR
- -10%
Skład chemiczny
W skład chemiczny korzenia lukrecji wchodzi ok. 400 składników chemicznych. Ich głównymi przedstawicielami są: saponiny triterpenowe, flawonoidy, kumaryny, olejek eteryczny i polisacharydy.
- Saponiny triterpenowe – występujące w ilości 2-15%, głównie w postaci glicyryzyny oraz soli potasowych, wapniowych i amonowych kwasu glicyryzynowego. Farmakopea Europejska oraz Polska VIII wymagają, aby w suchym surowcu zawartość kwasu glicyryzynowego była nie mniejsza niż 4%;
- Flawonoidy – występują w ilości 1-2%, głównie pochodne flawanonu, likwirytygenina, ramnolikwirytyna, neolikwirytyna, glabryna, glabrydyna, pochodne formononetyny;
- Kumaryny – m.in. likumaryna, herniaryna i umbeliferon; Olejek eteryczny – występuje w ilości 0,04-0,06%, zawiera ok. 30 składników, w tym geraniol, anetol, estragon, linalol, salicylan metylu;
- Polisacharydy – głównie glicyryzan GA (kwaśny polisacharyd), w skład którego wchodzą L-arabinoza, D-galatoza, L-ramnoza, kwas D-galakturonowy oraz kwas D-glukuronowy.
- Dodatkowymi składnikami biologicznie aktywnymi są: skrobia, żywice, gumy, cukry (sacharoza i glukoza), mannitol, aminokwasy (asparagina do 4%), białka (albumina), kwasy uronowy i mannuronowy i wiele innych.
Właściwości lecznicze
Właściwości lukrecji wykorzystuje się przede wszystkim przy chorobach układu oddechowego, działa sekretolitycznie i wykrztuśnie. Hamuje wirusy HIV-1, HCV, HSV, EBV i Coronavirus. Działa również rozkurczowo na mięśnie gładkie, przeciwwrzodowo, przyspiesza gojenie wrzodów, przeciwzapalnie na skórę, tkankę chrzęstną, kostną i właściwą. Ma właściwości antyoksydacyjne, przeciwrodnikowe, antybakteryjne i przeciwwirusowe. Powoduje zwiększenie wydalania potasu jednocześnie podnosząc poziom sodu. U sportowców zwiększa wydolność fizyczną oraz ma działanie estrogenne.
Wskazaniami do stosowania lukrecji są:
- kaszel, chrypka, zapalenie oskrzeli i płuc, przeziębienie, krztusiec, grypa, angina,
- stany zapalne stawów, zmiany zwyrodnieniowe stawów,
- choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, owrzodzenie jelita grubego,
- zespół jelita nadwrażliwego, zaparcia,
- choroba Addisona,
- hiponatremia, hiperkaliemia,
- stany skurczowe przewodu pokarmowego, obrzęk wątroby, stany zapalne żołądka i jelit,
- choroby autoimmunologiczne układowe i skórne.
Przeważnie przyjmuje się 10-20 g korzenia na dobę czyli 1-2 łyżki rozdrobnionego surowca na szklankę wody, w postaci odwaru (gotować 5-15 min) lub naparu (parzyć 30-40 min). Pić 2-4 razy dziennie. W przypadku nieżytu układu pokarmowego lub oddechowego należy pić w mniejszych dawkach, ale częściej.
Przeciwwskazania i środki ostrożności
Przede wszystkim na lukrecję powinny uważać osoby z nadciśnieniem, nadmiar korzenia prowadzi do zaburzeń gospodarki wodno-elektrolitowej poprzez zmniejszenie wydalania moczu. W konsekwencji można spodziewać się obrzęku nóg, rąk i twarzy, podwyższonego ciśnienia, duszności oraz arytmii serca. Przeciwwskazaniem są również ciąża i laktacja (może prowadzić do niedorozwoju płodu i przedwczesnego porodu), dzieci do lat 4, nadciśnienie, niewydolność nerek i wątroby, hipokaliemia. Bezpiecznie można stosować w kuracjach trwających 1-4 tygodni. Należy zwrócić uwagę, że lukrecja nasila działanie takich ziół jak: kruszyna, senes, szakłak, trzmielina, naparstnica, cebula morska, strofantus, miłek i konwalia. Natomiast wykazuje synergizm z anyżem, dziewanną, glistnikiem, kodeiną, opium i pierwiosnkiem.
Autorka: Katarzyna Korczyńska-Bar
Zielarka z wieloletnim doświadczeniem. Pasjonatka życia.
Źródła:
- https://www.prometeusze.pl/lukrecja/
- https://rozanski.li/1564/lukrecja-glycyrrhiza-liquiritiae-glycyrrhizae-radix-sholzwurzel-w-farmakopei-i-fitoterapii-2/
- Rebecca L. Johnson, Steven Foster, Tieraona Low Dog, David Kiefer, National Geographic. Przewodnik po ziołach leczniczych, Ożarów Mazowiecki, Wydawnictwo Olesiejuk, 2020, ISBN 978-83-8216-338-4
THREE GINGER herbata z imbirem w fixie PUKKA 20 sztuk
LUKRECJA (Glycyrrhiza glabra) 60 kapsułek SOLGAR
- -10%
BALSAM DO CIAŁA lukrecja gładka 500g Fitomed
KREM ultranawilżający do cery mieszanej 30g FITOMED
TONIK do cery suchej i wrażliwej Lukrecja gładka 200g Fitomed
Przeczytaj również
