RUTA ZWYCZAJNA. Leksykon ziół
Ruta – co to za zioło?
Ruta zwyczajna (Ruta graveolens) to wysoka bylina z rodziny rutowatych (Rutaceae), pochodząca z rejonów Afryki Północnej i południa Europy. W Polsce jest uprawiana zarówno w ogródkach wiejskich jak i na plantacjach zielarskich. Liście zawierają liczne gruczołki z olejkami eterycznymi. Charakterystyczne dla rośliny są żółte kwiaty zebrane w baldachogrona. Cała roślina wydziela silny, przenikliwy, balsamiczny, mało przyjemny zapach. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Ruta znana była już w starożytności o czym świadczą wzmianki w piśmiennictwie greckim i rzymskim. Dawniej stosowano ją jako weselną roślinę obrzędową oraz roślinę o szerokim zastosowaniu w lecznictwie ludowym. Czy również dzisiaj warto stosować ziele ruty, a jeśli tak to w jakim celu?
Ruta – właściwości:
Surowcem zielarskim, jakiego dostarcza ruta zwyczajna jest liść ruty- Folium Rutae. Używa się także ziela ruty- Herba Rutae, to ono jest dostępne w zielarniach i aptekach. Zbierając surowiec samodzielnie należy to robić w rękawiczkach, aby uniknąć podrażnień i poparzeń skóry. Skład chemiczny ziela ruty jest bardzo bogaty, spotyka się tu obok siebie olejki i alkaloidy, co jest zjawiskiem rzadkim w świecie roślin. Liście ruty zawierają flawonoidy (rutyna, kwercetyna), alkaloidy (rutamina, grawolina, arboryna), furanokumaryny (rutamaryna, rutaretyna, psoralen, bergapten), olejek eteryczny ( zawiera pinen, limonen, cymen oraz wiele aldehydów, kwasów organicznych i estrów). Ziele ruty zwyczajnej zawiera alkaloidy, flawonoidy, olejki eteryczne, garbniki, kumaryny, gorycze, kwasy organiczne, sole mineralne. Wartość ziela jest tym wyższa, im więcej zawiera ono liści i kwiatów i im mniej ma zdrewniałych łodyg. Ruta ceniona jest głównie ze względu na zawartość flawonoidów, takich jak rutyna i kwercetyna, mające zastosowanie między innymi w chorobach naczyń krwionośnych.
Wszystkie te związki bioaktywne sprawiają, że rucie przypisuje się właściwości:
- spazmolityczne (rozkurczające)
- uspokajające
- żółciotwórcze i żółciopędne
- przeciwmiażdżycowe
- uszczelniające i uelastyczniające naczynia krwionośne
- przeciwbólowe
- moczopędne
- przeciwpasożytnicze
- regulujące cykl menstruacyjny u kobiet
RUTA ZIELE suplement diety FLOS 50g
Ruta – na co pomoże i jak stosować?
W przemyśle farmaceutycznym wykorzystuje się głównie flawonoid rutynę, która wchodzi w skład wielu leków obniżających ciśnienie krwi, wzmacniających naczynia krwionośne, zmniejszających ich przepuszczalność. Pomaga w niewydolności żylnej, objawiającej się zaburzeniami krążenia obwodowego, szczególnie u osób starszych (żylaki, zimne dłonie, stopy), kruchości naczyń włosowatych (tzw. pajączki na nogach, a także wzmacnia drobne naczynia w gałce ocznej). W tym celu stosować można napar z ziela ruty lub maści, żele z zawartością rutyny. Napar należy pić po pół szklanki 2 razy dziennie przez 2 tygodnie. Kurację można powtórzyć raz na 4 miesiące. Żylaki i pajączki należy smarować 2 razy dziennie przez 3 tygodnie. Rutę razem z owocem dzikiej róży można stosować w postaci naparów w przebiegu miażdżycy. To połączenie ziół powoduje działanie uelastyczniające i wzmacniające żyły.
Składniki ziela ruty, zazwyczaj w formie wyciągów etanolowych działają przeciwskurczowo na mięśnie gładkie. Działają tak zarówno składniki olejku, jak i związki furanokumarynowe, zespół alkaloidów oraz rutozyd. Intrakt z ruty zalecany jest w zaburzeniach naczynioruchowych objawiających się np. bólami głowy. Pomaga w nadciśnieniu i łagodnie uspakaja.
Ze względu na zawartość alkaloidów wykazuje działanie rozkurczowe na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, dróg żółciowych i dróg moczowych, nieznacznie zwiększając ilość wydalanego moczu. Ułatwia przepływ żółci do pęcherzyka żółciowego. Dzięki temu przyspiesza trawienie, zapobiega powstawaniu zgagi i wzdęć, łagodzi biegunki, przynosi ulgę w kolkach. Pomaga usunąć złogi w woreczku żółciowym. W niestrawności należy pić po 1-2 kieliszki nalewki po posiłku 1-3 razy dziennie albo po pół szklanki naparu 2 razy dziennie przez 3-5 dni. Ruta wpływa na pobudzenie krwawień miesięcznych u kobiet, pomaga w atonii macicy- działa skurczowo na mięsień macicy, nie powinny go więc stosować kobiety w ciąży ze względu na ryzyko poronienia.
W ostatnich latach dużego znaczenia nabrały furanokumaryny w leczeniu niektórych chorób skóry, szczególnie bielactwa oraz chorób bakteryjnych. Silne właściwości ruty powodują, że roślina ta znalazła zastosowanie w zwalczaniu pasożytów układu trawiennego.
Według medycyny św. Hildegardy maść z ruty na bazie tłuszczu jelenia działa pomocniczo w bólach nerek oraz lędźwi. Zapobiega osłabieniu nerek spowodowanemu chorobami żołądkowo- jelitowymi. Wspomaga leczenie w chorobach nerek oraz torbieli na nerkach a także ma zastosowanie w przypadku wysokiego ciśnienia krwi. Maścią smaruje się wtedy okolice nerek i ogrzewa plecy na przykład przed rozpalonym kominkiem.
Jak przygotować napar?
Łyżkę suszonego ziela zalać szklanką gorącej wody. Przykryć, odstawić na 30 minut i przecedzić.
Jak przygotować nalewkę?
Szklankę ziela wsypać do słoika i zalać 2 szklankami ciepłego alkoholu (40%). Zamknąć i odstawić w ciepłe, ciemne miejsce na 2 tygodnie. Potem przecedzić, przelać do butelki i zakorkować. Przechowywać w ciemnej szafce do roku.
Jak przygotować maść?
Pół szklanki ziela rozdrobnić i wsypać do rondelka. Dodać szklankę oleju kokosowego. Podgrzać przez 15 minut, ale nie gotować, przelać do słoika i odstawić na 10 dni. Co dwa dni włożyć słoik do miski z gorącą wodą i trzymać aż olej się rozpuści. Dziesiątego dnia po ogrzaniu słoika w naczyniu z gorącą wodą przecedzić olej, przelać do słoika i zamknąć. Przechowywać w lodówce do 2 miesięcy.
Ruta- przeciwwskazania:
Ruta jest rośliną fotouczulającą. Po zastosowaniu ziela ruty ( szczególnie wyciągi etanolowe) zwiększa się wrażliwość skóry na słońce, mogą więc pojawić się zmiany pigmentacyjne na skórze. Nie wolno zatem opalać się stosując rutę wewnętrznie. Nie należy stosować jej z niektórymi lekami, u kobiet w ciąży, w czasie karmienia piersią, w chorobie wrzodowej przewodu pokarmowego, obfitych krwawieniach miesięcznych, niskim ciśnieniu krwi, w nadkwaśności. Należy zachować ostrożność przy kontakcie z rośliną, gdyż u niektórych osób dotknięcie świeżego liścia ruty wywołuje uczulenie (nawet pęcherzykowe zapalenie skóry).
Autorka: Monika Konieczny, pasjonatka ziół.
Źródła:
- A. Rumińska: „Rośliny lecznicze”, PWN
- O.T. Książkiewicz: „Ziołolecznictwo Ojców Bonifratrów”, Oficyna Wydawnicza Rytm
- M. Mederska: „Atlas roślin leczniczych”, Wydawnictwo SBM Sp. z o.o. „Polskie zioła”, Pani domu, Wydawnictwo Bauer Sp. z o.o.
- A. Nowak: „Mieszanki ziołowe”, Wydawnictwo Karat
- I. Kaczmarczyk- Sedlak: „Zioła w medycynie. Choroby układu pokarmowego”, Wydawnictwo lekarskie PZWL
Przeczytaj również
