Właściwości prozdrowotne mumio? – co mówi tradycja, co mówi nauka

Mumio (shilajit) to substancja o bogatej historii zastosowań w medycynie tradycyjnej, szczególnie w ajurwedzie. Był środkiem o szerokim spektrum działania, jednak współczesne badania naukowe dopiero zaczynają potwierdzać niektóre z tych właściwości. Najlepiej udokumentowane są działanie przeciwzapalne, antyoksydacyjne, immunomodulujące, ale nawet w tych obszarach potrzebne są dalsze badania kliniczne.

1. Wzmocnienie układu kostno-stawowego

Badanie kliniczne przeprowadzone w 2022 roku na 60 kobietach po menopauzie z osteopenią, czyli obniżeniem mineralnej gęstości kości (badanie wykonane w Nizam's Institute of Medical Sciences w Hyderabadzie w Indiach) pokazało obiecujące wyniki dotyczące suplementacji standaryzowanym ekstraktem z shilajit przez 48 tygodni. W trakcie badania zauważono, że regularne przyjmowanie shilajit miało pozytywny wpływ na zdrowie kości, w tym:

• Zwiększenie gęstości mineralnej kości (BMD) – zarówno w kręgosłupie lędźwiowym, jak i w szyjce kości udowej, co może pomóc w zapobieganiu dalszym ubytkom masy kostnej.
• Zmniejszenie markerów resorpcji kości – takich jak CTX-1 i RANKL, które są wskaźnikami procesu rozkładu kości.
• Zwiększenie poziomu osteoprotegeryny (OPG) – białka, które chroni kości przed nadmierną resorpcją.
• Redukcję stresu oksydacyjnego i stanów zapalnych – mierzonych przez obniżenie poziomu hsCRP, co sugeruje, że shilajit może działać przeciwzapalnie i wspomagać zdrowie kości.

Te wyniki wskazują, że suplementacja mumio może być skutecznym narzędziem w profilaktyce osteoporozy u kobiet po menopauzie. Dzięki swoim właściwościom przeciwzapalnym, przeciwutleniającym oraz wspierającym regenerację kości, shilajit może przyczynić się do poprawy zdrowia kości i zapobiegania dalszym problemom z nimi związanym.

2. Wsparcie układu odpornościowego

Mumio (shilajit) stosowano od wieków w medycynie ajurwedyjskiej jako środek wzmacniający i wspierający zdrowie. Współczesne badania naukowe wskazują, że zawarte w nim kwasy humusowe, w szczególności kwas fulwowy i huminowy, wykazują działanie immunostymulujące. Badania in vitro wykazały, że shilajit może wspierać aktywność limfocytów T oraz zwiększać ich zdolność do niszczenia komórek nowotworowych, bez wywoływania cytotoksyczności – nawet przy wysokich stężeniach do 1500 µg/ml (Cagno et al., 2015; Zhernov et al., 2021). Co więcej, kwasy humusowe zawarte w mumio wykazały zdolność do hamowania replikacji niektórych wirusów (np. HIV, HSV-1, HSV-2, grypy), a także pośrednie działanie przeciwzapalne. Te wyniki wskazują, że mumio może wspomagać odporność zarówno poprzez bezpośrednie działanie przeciwwirusowe, jak i regulację odpowiedzi immunologicznej organizmu- choć wymaga to dalszych badań.

3. Mumio (shilajit) – wpływ na regulację poziomu cukru we krwi?

W kontekście regulacji poziomu cukru we krwi, badania sugerują, że shilajit może wspierać metabolizm glukozy oraz poprawiać wrażliwość tkanek na insulinę. Jego bogaty skład, obejmujący kwasy fulwowe, dibenzo-α-pirony oraz ponad 40 minerałów, wpływa na poprawę funkcjonowania mitochondriów, co przekłada się na lepsze wykorzystanie glukozy przez komórki. Warto podkreślić, że efekty te mogą być związane zarówno z działaniem antyoksydacyjnym, jak i wspierającym regenerację tkanek oraz poprawą ogólnej wydolności organizmu. Jednakże ten aspekt działania shilajit wymaga dalszych badań.

4. Mumio a poprawa funkcji układu pokarmowego

Shilajit od dawna wykorzystywane jest w tradycyjnych systemach medycznych jako środek wspierający trawienie i zdrowie przewodu pokarmowego. Jego składniki, zwłaszcza kwasy fulwowe, wykazują działanie przeciwzapalne i wspierające mikroflorę jelitową. Dzięki temu mumio może przyczyniać się do poprawy wchłaniania składników odżywczych oraz łagodzenia objawów niestrawności. Ponadto, obecność minerałów i związków bioaktywnych w shilajicie może wspomagać regenerację błony śluzowej jelit oraz działać ochronnie na komórki przewodu pokarmowego.

5. Mumio – wpływ na układ nerwowy

Mumio zyskuje coraz większe uznanie jako naturalny środek wspierający funkcje układu nerwowego, zwłaszcza w kontekście profilaktyki chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera. Choć większość badań dotyczy modeli zwierzęcych lub mechanizmów molekularnych, wyniki sugerują, że shilajit może być obiecującym środkiem wspierającym terapię chorób neurodegeneracyjnych. Bioaktywne składniki mumio mogą wspierać procesy neurogenezy, poprawiać pamięć i koncentrację oraz łagodzić objawy związane z pogorszeniem funkcji poznawczych. Badania sugerują również, że stosowanie nutraceutyków, takich jak shilajit, może być skutecznym elementem profilaktyki i wspomagania terapii w chorobach otępiennych, zwłaszcza gdy są one stosowane jako część zdrowego stylu życia.

6. Właściwości antyoksydacyjne mumio

Jednym z kluczowych mechanizmów działania mumio jest jego silny potencjał antyoksydacyjny. Związki obecne w shilajicie, takie jak kwasy fulwowe i dibenzo-α-pirony, skutecznie neutralizują wolne rodniki oraz zmniejszają stres oksydacyjny w komórkach. Działanie to ma szczególne znaczenie w ochronie tkanek przed uszkodzeniem oksydacyjnym, które leży u podstaw wielu chorób przewlekłych, w tym neurodegeneracyjnych i metabolicznych. W badaniach wykazano, że regularna suplementacja shilajitem może zwiększać aktywność enzymów antyoksydacyjnych, wspierać integralność błon komórkowych oraz poprawiać ogólną wydolność organizmu, zwłaszcza w sytuacjach stresu fizycznego i zmęczenia. Dzięki temu mumio znajduje zastosowanie nie tylko jako środek wspierający regenerację po wysiłku, ale również jako element profilaktyki zdrowotnej w codziennej diecie.

Uwaga: Choć shilajit wykazuje wiele potencjalnych korzyści zdrowotnych, ważne jest, aby wybierać produkty od renomowanych producentów, które są wolne od zanieczyszczeń, takich jak metale ciężkie. Koniecznie sprawdź jakie produkty z mumio oferujemy w naszej zielarni internetowej netzdrowie.pl. Zawsze konsultuj się z lekarzem przed rozpoczęciem suplementacji.

Mumio- zastosowanie w kosmetyce

Mumio zyskuje coraz większą popularność w kosmetyce. Jako substancja organiczno-mineralna, mumio zawiera bogaty zestaw składników aktywnych, takich jak kwasy fulwowe, minerały, witaminy, aminokwasy i kwasy tłuszczowe, które mają wpływ na zdrowie i kondycję skóry. W kosmetykach mumio może działać wielokierunkowo: przyspieszać gojenie mikrouszkodzeń, redukować zaczerwienienia, łuszczenie się naskórka oraz wspomagać produkcję kolagenu. Jego właściwości przeciwzapalne i regenerujące sprawiają, że jest to składnik w preparatach przeznaczonych do pielęgnacji skóry wrażliwej, trądzikowej, a także przy problemach takich jak łuszczyca czy egzema.

Ponadto, w połączeniu z innymi naturalnymi składnikami, takimi jak masło shea, olej konopny czy żywokost, mumio tworzy synergiczne kompozycje, które nie tylko mogą łagodzić podrażnienia, ale także spowalniać procesy starzenia. Mumio jest odpowiednie dla większości typów skóry, choć w przypadku wrażliwych obszarów skóry, jak okolice oczu, warto skonsultować się z dermatologiem.

Formy dostępne na rynku i sposób stosowania

W sklepach internetowych takich jak np. nasze netzdrowie.pl znajdziesz mumio w różnorodnych formach dostosowanych do indywidualnych potrzeb. Klasyczną opcją są oczyszczone bryłki, które rozpuszcza się w wodzie, tworząc płynny ekstrakt bogaty w kwasy humusowe i minerały – idealny do picia lub stosowania zewnętrznego (np. tonik do twarzy). Dla osób ceniących wygodę, dostępne są tabletki i kapsułki (np. Yango, Aliness) z precyzyjnie odmierzoną dawką shilajitu, wspierające codzienną suplementację bez konieczności odmierzania porcji. W ofercie mogą pojawić się również specjalistyczne maści i kremy z dodatkiem mumio, które przyspieszają gojenie skóry, redukują stany zapalne i nawilżają.

Każda z form zachowuje kluczowe właściwości shilajitu jednak wybór zależy od celu stosowania – czy ma to być wsparcie ogólnoustrojowe, czy terapia miejscowa. Przed zakupem warto sprawdzić źródło pochodzenia oraz stopień oczyszczenia, aby uniknąć podróbek.

Bezpieczeństwo stosowania i przeciwwskazania

Shilajit, jak każda inna substancja może wywoływać skutki uboczne. Potencjalne skutki uboczne obejmują zaburzenia żołądkowo-jelitowe, takie jak nudności i bóle brzucha, reakcje alergiczne oraz wzrost stężenia żelaza we krwi, co może stanowić zagrożenie dla osób z hemochromatozą (chorobą zwiększającą wchłanianie żelaza). W rzadkich przypadkach, szczególnie w przypadku stosowania nieoczyszczonych preparatów, może dojść do zatrucia metalami ciężkimi, takimi jak ołów czy arsen, co podkreśla znaczenie wyboru certyfikowanych preparatów o potwierdzonym składzie.

Interakcje z lekami mogą wystąpić w przypadku preparatów wpływających na poziom cukru we krwi, ciśnienie tętnicze czy leki przeciwzakrzepowe – shilajit może wzmacniać lub osłabiać ich działanie. W ajurwedzie mumio łączy się z takimi ziołami jak żeń-szeń, ashwagandha czy imbir, co może synergicznie wzmacniać efekty terapeutyczne, ale wymaga ostrożności przy równoległej farmakoterapii.

Przeciwwskazania obejmują kobiety w ciąży i karmiące, dzieci, osoby z chorobami autoimmunologicznymi (np. stwardnienie rozsiane, toczeń), zaburzeniami gospodarki żelazem oraz nadciśnieniem tętniczym. Osoby z cukrzycą, chorobami nerek lub przyjmujące leki psychotropowe powinny skonsultować suplementację z lekarzem. Ważne jest również, aby przyjmować shilajit rano, aby uniknąć zaburzeń snu. Kluczowe jest też wybieranie odpowiednich, certyfikowanych preparatów, które minimalizują ryzyko zanieczyszczeń.

Podsumowanie

Mumio, znane również jako shilajit, to wyjątkowa substancja o bogatym składzie, która przez wieki była wykorzystywana w medycynie tradycyjnej na całym świecie. Jego liczne właściwości, w tym przypisywane mu działanie przeciwzapalne, antyoksydacyjne, wspierające układ odpornościowy, a także korzystny wpływ na zdrowie kości i metabolizm, sprawiają, że cieszy się rosnącym zainteresowaniem zarówno wśród zwolenników naturalnych metod leczenia, jak i współczesnych naukowców.

Mimo obiecujących wyników badań, wciąż istnieje potrzeba przeprowadzenia dalszych, szczegółowych analiz klinicznych, aby dokładniej zrozumieć mechanizmy jego działania oraz potwierdzić skuteczność w leczeniu różnych schorzeń. W związku z tym, choć mumio może stanowić cenne wsparcie dla zdrowia, przed jego stosowaniem należy zawsze skonsultować się z lekarzem, szczególnie w kontekście interakcji z innymi lekami i potencjalnych skutków ubocznych.

Autorka: A. Warda. Redaktorka bloga netzdrowie.pl; absolwentka kursu Zielarstwo i Towaroznawstwo Zielarskie w IMK w Katowicach oraz kursu Zioła lecznicze - naturalny sposób utrzymania zdrowia, urody i odporności na UO SGGW

Bibliografia:

1. Usharani Pingali, Chandrasekhar Nutalapati; Shilajit extract reduces oxidative stress, inflammation, and bone loss to dose-dependently preserve bone mineral density in postmenopausal women with osteopenia: A randomized, double-blind, placebo-controlled trial; DOI: 10.1016/j.phymed.2022.154334
2. Stohs SJ. Safety and efficacy of shilajit (mumie, moomiyo). Phytother Res. 2014 Apr;28(4):475-9. doi: 10.1002/ptr.5018. Epub 2013 Jun 3. PMID: 23733436.
3. Carrasco-Gallardo C, Guzmán L, Maccioni RB. Shilajit: A natural phytocomplex with potential procognitive activity. Int J Alzheimers Dis. 2012;2012:674142. doi:10.1155/2012/674142
4. E.Wilson, G. V. Rajamanickam, G. P. Dubey, P. Klose, F. Musial, F. J. Saha, T.Rampp, A. Michalsen, G. J. Dobo,; Review on shilajit used in traditional Indian medicine, Journal of Ethnopharmacology, Volume 136, Issue 1, 2011; https://doi.org/10.1016/j.jep.2011.04.033.
5. Cagno V, Donalisio M, Civra A, Cagliero C, Rubiolo P, Lembo D. In vitro evaluation of the antiviral properties of Shilajit and investigation of its mechanisms of action. J Ethnopharmacol. 2015 May 26;166:129-34. doi: 10.1016/j.jep.2015.03.019. Epub 2015 Mar 16. PMID: 25792012

Treści przedstawione na tym blogu mają wyłącznie charakter edukacyjny i informacyjny. Dokładamy wszelkich starań, aby były merytorycznie poprawne i aktualne, jednak nie zastępują one indywidualnej porady specjalisty dostosowanej do Twojej sytuacji. To nie jest porada lekarska ani spersonalizowana porada zielarska. Podane informacje mają charakter skrótowy i nie są kompletne. Przed zastosowaniem ziół lub innych metod opisanych na blogu skonsultuj się z lekarzem lub wykwalifikowanym specjalistą. Szczególną ostrożność powinny zachować kobiety w ciąży i karmiące, osoby przewlekle chore, przyjmujące leki lub suplementy diety, osoby z chorobami autoimmunologicznymi, cukrzycą, chorobami serca, zaburzeniami ciśnienia krwi, a także osoby przyjmujące leki psychotropowe. Konsultacja lekarska jest również niezbędna dla dzieci, kierowców oraz osób obsługujących maszyny. Żadna część artykułu nie może być traktowana jako porada zdrowotna. Przed zastosowaniem jakichkolwiek informacji w praktyce skonsultuj się z odpowiednim specjalistą.