GRZYBY lecznicze (witalne)- poznaj 10 najpopularniejszych

Grzyby odgrywają istotną rolę w przyrodzie. Wśród ogromnej różnorodności świata grzybów, liczącej ponad 100 000 gatunków, grzyby jadalne stanowią tylko niewielki odsetek. Są  zbierane i wykorzystywane od pradawnych czasów, zarówno jako pokarm, jak i w celach leczniczych.

Krótka historia wykorzystania grzybów w medycynie naturalnej

Historia wykorzystania grzybów w medycynie sięga odległych czasów. Pierwsze ślady ich używania znaleziono nawet w czasach prehistorycznych (Piptoporus betulinus, czyli porka brzozowego oraz Amanita muscaria, czyli muchomora czerwonego, znaleziono przy zwłokach słynnego Ötzi, zamrożonego człowieka z Alp).

Wczesne kultury, takie jak Mezopotamia, już przed czterema tysiącami lat wykorzystywały grzyby w swojej kuchni- ceniono trufle, borowiki, pieczarki i kanie. Najstarsze pisemne doniesienia o wykorzystaniu grzybów w lecznictwie pochodzą z okresu I wieku p.n.e., dotyczą chińskiego "grzyba wiecznego życia" (Ganoderma lucidum), japońskiego "grzyba długiego życia" (Lentinula edodes) oraz meksykańskiego "grzyba bogów" (Psilocybe semilanceolata).

W Europie, pierwsze opisy właściwości leczniczych grzybów pojawiły się w IV wieku p.n.e., kiedy to Hipokrates opisał ich lecznicze działanie. Jednakże, grzyby były częściej wykorzystywane w medycynie ludowej Azji niż w Europie, gdzie głównie spożywano je ze względu na ich smak i aromat.

W Polsce, pierwsze udokumentowane informacje na temat zastosowania grzybów w lecznictwie pochodzą z drugiej połowy XIX wieku. Przykłady to wykorzystanie muchomora czerwonego do pobudzania funkcji wydzielniczych gruczołów i leczenia reumatyzmu oraz stosowanie purchawek do tamowania krwotoków.

Grzyby lecznicze są obecnie przedmiotem zainteresowania naukowców na całym świecie, a wiele gatunków, takich jak Ganoderma lucidum czy Lentinula edodes, jest badanych pod kątem ich potencjalnych właściwości zdrowotnych i leczniczych

Grzyby lecznicze- poznaj 10 najpopularniejszych

1. Reishi/ Lakownica (Ganoderma lucidum) - obniży poziomu cukru i trójglicerydów

Lakownica, podobnie jak dobrze znana huba, rośnie na korzeniach i pniach drzew. Grzyb ten nadaje się do uprawy i jest uprawiany wyłącznie w celach leczniczych. Lakownica jest jednym z najbardziej znanych grzybów leczniczych, stosowanym w celach zdrowotnych od ponad dwóch tysięcy lat przez mieszkańców Azji Południowo-Wschodniej. Stosowano ją na różne dolegliwości, w tym astmę oskrzelową, neurastenię, zapalenie żołądka i choroby wątroby.

Intensywne badania nad lakownicą w ostatnich dziesięcioleciach wykazały, że substancje biologicznie czynne wyizolowane z tego grzyba mają szerokie spektrum korzyści zdrowotnych. Lakownica wykazuje działanie immunomodulujące, przeciwnowotworowe, przeciwwirusowe, przeciwzapalne, przeciwalergiczne i przeciwutleniające. Dodatkowo, reguluje układ sercowo-naczyniowy, oddechowy i nerwowy.

Lakownica jest uważana zarówno za środek tonizujący, jak i adaptogenny. Działanie lakownicy opisuje się jako nootropowe, działające uspokajająco, wspomagające sen i regulujące pracę nadnerczy, co pomaga w zarządzaniu stresem. W tradycyjnej chińskiej medycynie jest uznawana za główny adaptogen, wspierający układ odpornościowy oraz redukujący stany zapalne.

Grzyb Reishi, znany również jako lakownica żółtawa, jest używany od ponad dwóch tysięcy lat w chińskiej i japońskiej farmakopei jako "ziele w najwyższym stopniu wzmacniające". Jego obecność w diecie jest kojarzona z poprawą pamięci i zdolności uczenia się, dzięki silnemu działaniu neuroprotekcyjnemu i zdolności do wspomagania naprawy uszkodzonych komórek mózgowych.

2. Soplówka jeżowata (Hericium erinaceus/ Lion's Mane) - wspomaga zdrowie układu nerwowego

Soplówka jeżowata, zwana również lwią grzywą, jest fascynującym grzybem o unikalnym wyglądzie i właściwościach zdrowotnych. Grzyb ten wyróżnia się swoim nietypowym wyglądem, przypominającym grzywę lwa. Jej długie, białe lub kremowe nitkowate strzępki tworzą charakterystyczne "włosy", które wyglądają właśnie jak grzywa.

Oprócz swojego unikalnego wyglądu, soplówka jeżowata ma również charakterystyczny aromat, który często opisywany jest jako przypominający zapach owoców morza. Naturalnie występuje na pniach starych drzew w lasach liściastych W Polsce soplówka jeżowata podlega ścisłej ochronie gatunkowej ze względu na rzadkie występowanie.

Jest jadalnym grzybem, który jest ceniony za swoje właściwości prozdrowotne. Zawiera różnorodne składniki odżywcze, w tym polisacharydy, beta-glukany i hericeryny.

Soplówka jeżowata była używana w tradycyjnej medycynie chińskiej i japońskiej od setek lat. Ceniono ją za szereg korzyści zdrowotnych, w tym poprawy pracy mózgu, koncentracji i odporności. Współczesne badania także sugerują, że może mieć pozytywny wpływ na funkcje poznawcze i neuroprotekcyjne.

3. Chaga czyli błyskoporek podkorowy dla wsparcia systemu immunologicznego

Chaga, znany także jako błyskoporek podkorowy, jest niezwykłym grzybem o potężnych właściwościach leczniczych, które od wieków wykorzystywane są w medycynie ludowej. Rozkładając drewno, chaga, czyli Inonotus obliquus, tworzy ciemne, guzowate narośle na pniach drzew, przede wszystkim na brzozach brodawkowatych i topolach osikowych.

Chociaż notowany jest na całej półkuli północnej, w Polsce stanowi rzadkość, co zaowocowało jego umieszczeniem na Czerwonej liście roślin i grzybów. Jego występowanie ogranicza się głównie do lasów, zwłaszcza tych z drzewami liściastymi, gdzie rozwija się na różnych gatunkach drzew. W medycynie ludowej wysuszone i sproszkowane narośle chagi są uznawane za skuteczne w leczeniu nowotworów. Badania naukowe potwierdzają, że Chaga wykazuje działanie przeciwnowotworowe, przeciwzapalne, immunomodulacyjne i hepatoprotekcyjne.

Już od XVI wieku znano jego lecznicze właściwości, a obecnie jest ceniony w Kanadzie i Rosji jako użyteczny grzyb leczniczy. Historia chagi sięga nawet 4000 lat wstecz, gdy był wykorzystywany przez różne kultury, w tym Mezopotamczyków, Egipcjan i Chińczyków. Opisywany był także w chińskich tekstach zielarskich. W Rosji i na Syberii chaga nie tylko służył do leczenia, ale także odgrywał rolę w szamańskich rytuałach, szczególnie wśród ludu Chantów, którzy nadali mu nazwę "Dar Boga". Tradycyjne wywary z Chagi są wciąż popularne wśród mieszkańców Syberii, co świadczy o jego długotrwałym znaczeniu jako cennego źródła zdrowia i siły.

4. Cordyceps czyli maczużnik chiński na zwiększenie wydolności fizycznej

Cordyceps sinensis, znany również jako maczużnik chiński, to niezwykły grzyb o długiej historii wykorzystywania w medycynie chińskiej. Jego unikalne właściwości sprawiają, że jest ceniony jako "dar bogów" przez chińskich medyków od wieków. Jego specjalna cecha polega na pasożytowaniu na larwach ćmy Thitarodes, co nadaje mu charakterystyczne właściwości.

Badania naukowe wykazały, że Cordyceps sinensis jest bogaty w różnorodne substancje korzystne dla zdrowia. Zawiera betakaroten, witaminy E i C, selen, cynk oraz wiele mikro- i makroelementów. Szczególnie istotne są jego polisacharydy, które działają jako naturalny immunomodulator, wzmacniając odporność organizmu. Dodatkowo, kordyceps wykazuje działanie antybakteryjne i przeciwwirusowe, co może pomóc w zwalczaniu infekcji, takich jak grypa czy opryszczka.

Badania sugerują również, że może mieć potencjał antynowotworowy, pomagając w zwalczaniu nowotworów i hamując ich szybki rozwój. Nie tylko wspiera odporność organizmu, ale także pomaga w usuwaniu toksyn, reguluje poziom cukru we krwi, poprawia krążenie krwi i funkcje narządów wewnętrznych, oraz działa przeciwzapalnie i przeciwstarzeniowo. Warto również zauważyć, że Cordyceps sinensis jest alternatywą dla popularnego żeń-szenia, oferując podobne korzyści zdrowotne. Dzięki swoim właściwościom, ten niezwykły grzyb zyskuje coraz większą popularność jako naturalny środek poprawiający zdrowie i jakość życia.

5. Wrośniak różnobarwny (Trametes versicolor)- znany w TMC od stuleci

Wrośniak różnobarwny, znany także jako Turkey Tail, to grzyb o niezwykłej różnorodności i bogactwie właściwości leczniczych. Jego obecność na niemal wszystkich kontynentach świadczy o jego adaptacyjności i wszechstronności. W Polsce, gdzie jest szczególnie pospolity, odgrywa ważną rolę w ekosystemie leśnym.

Jako jeden z najbardziej cenionych grzybów leczniczych, Trametes versicolor zawiera kompleksy białkowo-polisacharydowe, polifenole i terpeny, które przyczyniają się do jego działania przeciwnowotworowego, przeciwwirusowego, przeciwbakteryjnego, a także wspierają funkcjonowanie nerek i wątroby. Te bioaktywne substancje sprawiają, że wrośniak różnobarwny jest składnikiem suplementów diety i preparatów ziołowych, które wzmacniają naturalną odporność i ogólne zdrowie.

W tradycyjnej medycynie chińskiej, wykorzystywany od ponad 2000 lat, Turkey Tail jest symbolem długowieczności i witalności. Współczesne badania potwierdzają te dawne przekonania, ukazując wrośniaka jako obiecującego kandydata w walce z wieloma chorobami i dolegliwościami. Jego charakterystyczny wygląd, z koncentrycznymi, wielobarwnymi strefami na kapeluszu, nie tylko przyciąga uwagę, ale także jest świadectwem jego unikalnych właściwości

6. Shiitake (Lentinula edodes) - obniża cholesterol i wspiera zdrowie serca

Shiitake (Lentinula edodes) jest niezwykłym grzybem, który w Azji cieszy się mianem "Eliksiru życia". Od starożytnych czasów, już za dynastii Ming doceniano jego zdolności do wspierania zdrowia, leczenia przeziębień oraz stymulowania układu krążenia. Shiitake jest ceniony za swoje walory smakowe i lecznicze, co potwierdza jego długą historię stosowania sięgającą ponad 2000 lat. Początkowo uprawiany w Chinach, szybko zdobył popularność w Japonii, Europie i Ameryce Północnej.

W starożytnych Chinach Shiitake był zalecany do regulowania poziomu tłuszczu we krwi, łagodzenia bólów głowy, leczenia ospy wietrznej, a także do złagodzenia bólów brzucha. Wspierał także układ odpornościowy i poprawiał krążenie krwi. Dzięki swoim właściwościom Shiitake znalazł zastosowanie również jako środek profilaktyczny przeciwko infekcjom górnych dróg oddechowych oraz jako lek wzmacniający energię.

Współcześnie Shiitake jest ceniony za zdolność obniżania poziomu cholesterolu i regulowania przemian tłuszczów, co wpływa korzystnie na zdrowie serca. Dodatkowo, dzięki swojej aktywności immunostymulującej, Shiitake wspomaga walkę z chorobami infekcyjnymi i może być pomocny w leczeniu chorób onkologicznych. Obecnie preparaty oparte na grzybach leczniczych, takich jak Shiitake, są szeroko stosowane na całym świecie.

7. Żółciak siarkowy (Laetiporus sulphureus)

Żółciak siarkowy, znany również jako kurczak z lasu ze względu na swoje smakowe podobieństwo do mięsa kurczaka, jest grzybem, który w niektórych rejonach Ameryki Północnej i Niemiec uznawany jest za prawdziwy przysmak. Jadalne są jedynie jego młode owocniki, jednak przed spożyciem wymagają odpowiedniego przygotowania, obejmującego płukanie, obgotowywanie i odlanie wody. Dopiero po takim przygotowaniu można je bezpiecznie spożywać, na przykład smażyć. Laetiporus sulphureus to grzyb nadrzewny, pasożytniczy, który może powodować brunatną zgniliznę drewna.

Występuje głównie w lasach, parkach i zadrzewieniach na drzewach liściastych, takich jak dęby, topole, wierzby i robiny. Charakteryzuje się wyjątkowym wyglądem, jaskrawożółtymi lub żółtopomarańczowymi owocnikami o falistych brzegach i drobnych porach. Miąższ tego grzyba jest mięsisty, soczysty, o silnym zapachu i nieco cierpkim smaku. Mimo że jest rzadko wykorzystywany kulinarnie w Polsce, ma wiele korzyści zdrowotnych.

Żółciak siarkowy zawiera antybiotyki, może działać przeciwbakteryjnie, przeciwwirusowo oraz przeciwgrzybiczo. Dodatkowo, posiada właściwości przeciwcukrzycowe, przeciwutleniające oraz poprawiające krążenie krwi. Jest także źródłem substancji, które hamują podziały onkocytów.

8. Boczniak ostrygowaty (Pleurotus ostreatus) - zawiera substancje przeciwnowotworowe

Boczniak ostrygowaty, jest powszechnie występującym grzybem w Polsce. Rośnie na martwym drewnie drzew liściastych, zwłaszcza w okresie od września do listopada. W kontekście jego właściwości zdrowotnych, warto zauważyć, że badania naukowe wykazały szereg korzyści płynących ze spożycia tego grzyba.

Wykazuje potencjał w hamowaniu rozwoju nowotworów, obniżaniu poziomu cholesterolu we krwi, wspomaganiu funkcji układu immunologicznego oraz usuwaniu wolnych rodników z organizmu. Dodatkowo, istnieją badania sugerujące, że może on mieć działanie przeciwwirusowe oraz przyczyniać się do hamowania procesu osteoporozy. Bogactwo składników odżywczych zawartych w boczniaku ostrygowatym, takich jak potas, fosfor, witaminy z grupy B oraz żelazo, sprawia, że stanowi on cenny element zdrowej diety. Ponadto, od momentu odkrycia w nim statyn, został uznany za grzyb leczniczy, co otwiera możliwości jego zastosowania w terapii schorzeń układu krążenia i serca.

W świetle tych informacji, boczniak ostrygowaty stanowi atrakcyjną opcję żywieniową, która może być spożywana w różnych formach, od tradycyjnych potraw po suplementy diety, przynosząc liczne korzyści zdrowotne.

9. Pieczarka dwuzarodnikowa (Agaricus bisporus) - popularna i dostępna, wspiera zdrowie układu pokarmowego.

Pieczarka dwuzarodnikowa ( Agaricus bisporus), to jedna z najpopularniejszych i najbardziej dostępnych odmian grzybów, która oprócz wyjątkowego smaku, ma także korzystny wpływ na zdrowie układu pokarmowego. Rośnie od maja do września, najczęściej na polach, w parkach, a także na miejscach nawożonych obornikiem i stosach kompostowych. Jest to gatunek uprawiany komercyjnie.

Wartościowe właściwości zdrowotne tej pieczarki wynikają z obecności substancji bioaktywnych, takich jak ergokalcyferol, białka, cukry, mannitol czy antybiotyk drosophillin A. Badania wykazały, że ma ona działanie antybakteryjne, przeciwwirusowe oraz przeciwzapalne, co czyni ją skutecznym środkiem w leczeniu stanów zapalnych skóry, owrzodzeń czy nawet stanów zapalnych gardła. Dodatkowo, pieczarka dwuzarodnikowa hamuje proliferację onkocytów oraz wykazuje właściwości przeciwwirusowe, dzięki obecności aminokwasu siarkowego ergotioneiny.

Można ją spożywać w postaci sproszkowanej, jako nalewkę lub sok, co przyczynia się do poprawy ogólnego stanu zdrowia, wspiera trawienie, obniża poziom glukozy we krwi oraz zapobiega zaburzeniom trawiennym. Dzięki swoim właściwościom zdrowotnym i dostępności, pieczarka dwuzarodnikowa może być cennym dodatkiem do diety, wspierającym zdrowie i dobre samopoczucie.

10. Pieprznik jadalny czyli kurka- dobra dla cukrzyków i nie tylko.

Pieprznik jadalny (Cantharellus cibarius) to znana i popularna w naszym kraju kurka. Świeży grzyb zawiera 91% wody, 2,2% białka, a także jest bogaty w potas i cynk. Zawiera także witaminę D, kantaksantynę, karoten, zeaksantynę oraz inne składniki, które mogą mieć korzystny wpływ na organizm. Jest źródłem kwasu ferulowego, kumarowego, kawowego, szikimowego, fumarowego, a także zawiera serotoninę i tryptaminę.

Jest grzybem o licznych właściwościach korzystnych dla zdrowia. Posiada zdolność hamowania rozwoju bakterii paciorkowców i gronkowców, co sugeruje potencjalne właściwości antybakteryjne. Ponadto wykazuje aktywność antynowotworową oraz może pobudzać układ odpornościowy organizmu. Wpływa korzystnie na procesy regeneracji kości, co może być szczególnie istotne w leczeniu urazów czy schorzeń kostnych. Działa przeciwpasożytniczo, co może być przydatne w leczeniu infekcji pasożytniczych. Może być korzystny dla zdrowia płuc, a także posiada właściwości ochronne dla oczu. Ma potencjał ochronny przed chorobą popromienną, co może być istotne w sytuacjach narażenia na promieniowanie. Istnieją też doniesienia o korzystnym wpływie pieprznika jadalnego w kontekście zapobiegania lub wspomagania leczenia gruźlicy

Zastosowanie w medycynie naturalnej: może być stosowany w postaci naparu, nalewki, sproszkowanego grzyba lub papki z grzyba. Pieprznik jadalny jest zatem nie tylko smacznym dodatkiem do potraw, ale także posiada szereg właściwości zdrowotnych, które sprawiają, że jest ceniony w medycynie naturalnej oraz jako składnik diety wspierający zdrowie.