GOŹDZIKOWIEC KORZENNY (Syzygium aromaticum) czyli goździki- skarb z Moluków w twojej kuchni i apteczce

Zastosowanie goździków i olejku eterycznego

Goździki oraz olejek eteryczny z nich pozyskiwany od wieków znajdują zastosowanie w tradycyjnej medycynie, gdzie są wykorzystywane do leczenia bólu (w tym bólu gardła oraz bólu zębów), stanów zapalnych oraz zaburzeń trawienia. W medycynie ludowej olejek goździkowy stosuje się także przy infekcjach wirusowych, leczeniu tocznia, a nawet zapalenia wątroby, dzięki jego silnym właściwościom przeciwdrobnoustrojowym i przeciwzapalnym.

W aromaterapii olejek goździkowy pomaga uwalniać negatywne myśli, poprawia poczucie własnej wartości i jest wykorzystywany podczas medytacji jako środek wspomagający relaksację. Bezpieczne stosowanie olejku goździkowego jest jednak kluczowe. Z uwagi na jego silne działanie, zaleca się stosowanie go w rozcieńczeniu, najczęściej w proporcji 20:80, aby uniknąć podrażnień skóry lub dróg oddechowych. Nigdy nie powinno się aplikować nierozcieńczonego olejku bezpośrednio na skórę ani wdychać go w czystej postaci, gdyż może to prowadzić do poważnych skutków ubocznych​

Zastosowanie goździków w kuchni: wszechstronna przyprawa

Goździki to przyprawa o wszechstronnych zastosowaniach, która potrafi wzbogacić wiele potraw i napojów, od mięsnych po słodkie desery, a także dodać niepowtarzalnego aromatu zarówno codziennym, jak i wyjątkowym daniom.

Gdzie sprawdzą się goździki?

• Mięsa i dziczyzna: Goździki są znane z tego, że dodają głębokiego aromatu do potraw mięsnych, szczególnie dziczyzny i baraniny. Stosowane są w marynatach i sosach, na przykład w potrawach takich jak pasztet z dzika, salceson, zupa z dzika czy potrawy z królika i sarny. Można je również używać do przyprawiania mięsa wieprzowego, jagnięcego, koziego oraz kości i wywarów mięsnych.
• Słodkie potrawy: Goździki doskonale komponują się z deserami, dodając im wyjątkowego smaku i aromatu. Stosowane są w ciastach i ciasteczkach, takich jak pierniki, a także w konfiturach i dżemach. W połączeniu z innymi przyprawami korzennymi, jak cynamon czy gałka muszkatołowa, tworzą charakterystyczne smaki typowe dla sezonowych słodkości.
• Napoje alkoholowe: Goździki są powszechnie używane w produkcji nalewek i likierów. Dodawane są do grzanego wina, poncza oraz innych napojów alkoholowych, nadając im głęboki, korzenny aromat. Mogą być także stosowane w kompotach owocowych i napojach niskoprocentowych, gdzie ich intensywny smak wzbogaca całość.
• Warzywa i inne dodatki: Goździki można dodawać do potraw warzywnych, takich jak kapusta kiszona, buraki ćwikłowe, kalarepa, a także do marynowanych śledzi. Ich aromat dobrze komponuje się również z grzybami, nadając im głębszy, bardziej złożony smak.
• Sosy i marynaty: Stosowane z umiarem, goździki mogą wzbogacić smak sosów mięsnych, zarówno słodkich, jak i słodko-kwaśnych. Nadają się do przyprawiania różnorodnych marynat, które można wykorzystać do mięs i ryb.

Goździki- środki ostrożności i przeciwwskazania

Chociaż same w sobie są raczej bezpieczne, pewne ich formy, takie jak olejek goździkowy, mogą wywołać niepożądane reakcje. Nierozcieńczony olejek goździkowy, mimo że ma wiele korzyści zdrowotnych, może powodować podrażnienia skóry, oczu i dróg oddechowych. Dlatego należy go stosować wyłącznie po odpowiednim rozcieńczeniu.

Osoby z cukrzycą powinny zachować szczególną ostrożność przy stosowaniu goździków, ponieważ eugenol, główny składnik aktywny, może obniżać poziom glukozy we krwi. Ponadto, eugenol może wchodzić w interakcje z lekami przeciwzakrzepowymi, takimi jak warfaryna czy aspiryna, zwiększając ryzyko krwawień i siniaków. Dlatego osoby przyjmujące leki rozrzedzające krew powinny unikać dużych ilości goździków oraz preparatów zawierających olejek goździkowy.

W ciąży, choć stosowanie goździków jako przyprawy jest generalnie bezpieczne, olejek goździkowy powinien być unikany z uwagi na brak danych potwierdzających jego bezpieczeństwo w tym okresie.

W przypadku planowania operacji, wskazane jest zaprzestanie stosowania goździków co najmniej dwa tygodnie przed zabiegiem, aby zmniejszyć ryzyko krwawień. Należy także pamiętać, że osoby z alergiami, nadciśnieniem, hipoglikemią oraz zakrzepicą powinny konsultować się z lekarzem przed wprowadzeniem goździków do swojej diety.

Goździki- kilka ciekawostek

• Goździki najlepiej przechowywać w całości, a nie w postaci zmielonej, ponieważ wtedy dłużej zachowują świeżość i wyższą aktywność związków biologicznych.
• Ciekawym sposobem na sprawdzenie jakości goździków jest test wodny – świeże goździki unoszą się pionowo w szklance z wodą, podczas gdy starsze mogą unosić się poziomo lub opadać na dno.
• Już ponad 200 lat p.n.e. w Chinach stosowano je jako lek na czkawkę spowodowaną zimnem.
• Drzewo goździkowe kwitnie po raz pierwszy dopiero po około 20 latach, a zbiory przyprawy odbywają się ręcznie, gdy pąki kwiatowe są jeszcze zamknięte.

Podsumowanie

Goździkowiec korzenny (czapetka pachnąca) od tysiącleci cieszy się uznaniem w kuchni oraz medycynie. Suszone pąki kwiatowe tej rośliny, czyli goździki, są cenione za swoje wyjątkowe właściwości smakowe i lecznicze. Współczesne zastosowanie goździków obejmuje zarówno kulinaria, jak i aromaterapię oraz medycynę naturalną.

Goździki są niezwykle uniwersalną przyprawą, która wzbogaca smak mięs, dziczyzny, słodkich deserów, a także napojów alkoholowych i kompotów. Dodają głębi smaku potrawom i napojom, zarówno w codziennej, jak i wykwintnej kuchni. Olejek eteryczny z goździków, bogaty w eugenol, ma silne działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne i antyseptyczne. Może pomóc w łagodzeniu bólów reumatycznych, wspierać zdrowie układu trawiennego oraz działać jako naturalny środek przeciwbakteryjny i przeciwwirusowy. Eugenol jest także stosowany w leczeniu bólów zębów oraz infekcji jamy ustnej. Należy jednak używać go z ostrożnością, w odpowiednim rozcieńczeniu, aby uniknąć podrażnień skóry i dróg oddechowych.

Aby w pełni wykorzystać właściwości goździków, warto je stosować w codziennej diecie oraz wykorzystać olejek goździkowy w aromaterapii i naturalnej pielęgnacji. Zachowując ostrożność, można cieszyć się korzyściami zdrowotnymi i smakowymi, jakie oferuje ta wyjątkowa przyprawa.

Autorka: A. Warda. Redaktorka bloga netzdrowie.pl; absolwentka kursu Zielarstwo i Towaroznawstwo Zielarskie w IMK w Katowicach

Źródła:

1. https://www.ogrod.uw.edu.pl/baza-wiedzy/gozdzikowiec-korzenny-3
2. A. Sarwa, Lecznicze przyprawy, Sandomierz 2013
3. A. Sarwa, Wielka encyklopedia roślin leczniczych, Sandomierz 2013
4. https://rozanski.li/1267/flos-caryophylli-kwiat-gozdzikowca-gozdziki/
5. https://herbiness.com/akcja-uwolnic-gozdziki
6. Olejki eteryczne i aromaterapia. Wydawnictwo Vital, Białystok 2019

Uwaga! Pamiętaj, że przedstawione treści mają wyłącznie charakter edukacyjny i informacyjny. Dokładamy wszelkich starań, aby były one merytorycznie poprawne, jednak nie zastępują one indywidualnej porady specjalisty, dostosowanej do Twojej sytuacji.